O Goberno aproba a Estratexia de Descarbonización a longo prazo, que marca a senda para alcanzar a neutralidade climática a 2050

Detalles

Martes, 03 Novembro 2020

• O roteiro establecido na Estratexia de Descarbonización a longo prazo (ELP 2050) permitirá reducir un 90% as emisións de gases de efecto invernadoiro (GEI) a 2050 con respecto a 1990. O 10% restante será absorbido polos sumidoiros de carbono
• Trátase dun documento estratéxico que mostra as múltiples oportunidades para a creación de emprego e o crecemento económico. Presenta un escenario baseado na tecnoloxía e o coñecemento dispoñible, e ofrece os grandes sinais para o investimento
• A ELP 2050 marca un roteiro que permitirá un consumo final de enerxía plenamente renovable a mediados de século, o que aumentará a competitividade da economía española e xerará efectos positivos en saúde, biodiversidade e adaptación ao cambio climático

O Consello de Ministros, a proposta do Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico (MITECO), aprobou hoxe a “Estratexia a longo prazo para unha Economía Española Moderna, Competitiva e Climáticamente Neutra en 2050” (ELP 2050). Este documento responde os compromisos de España como Estado membro da Unión Europea e co Acordo de París, e marca a senda para lograr a neutralidade climática non máis tarde de 2050, identificando as oportunidades que ofrece esa transición en materia económica e de xeración de emprego.

A ELP alíñase co aumento de ambición climática a nivel internacional liderado pola Unión Europea, que aspira a ser o primeiro continente neutro en emisións en 2050. A Comisión Europea aposta por incrementar o obxectivo europeo de redución de emisións a 2030, pasando de polo menos un 40% respecto a 1990 a un mínimo dun 55%. Esta decisión é apoiada por España: o presidente do Goberno, Pedro Sánchez, asinou unha declaración conxunta xunto aos presidentes e primeiros ministros doutros 11 Estados membro para reclamar este aumento de ambición.

COMPROMISO DE ESPAÑA COA NEUTRALIDADE CLIMÁTICA

A Estratexia a longo prazo mostra unha senda cara á descarbonización que servirá de guía para orientar os investimentos nos próximos anos, apontoando o compromiso do Goberno co cambio de modelo cara a unha economía libre de emisións. A senda presentada na Estratexia orientará a mobilización de investimentos para a recuperación.

O documento permitirá que España reduza, non máis tarde de 2050, as súas emisións de gases de efecto invernadoiro (GEI) nun 90% respecto a 1990. Isto implica reducir as emisións de CO2 desde os 334 millóns de toneladas equivalentes (MtCO2 eq) emitidas en 2018 a un máximo de 29 MtCO2 eq emitidas en 2050. O 10% restante das emisións será absorbido polos sumidoiros de carbono, que serán capaces de captar unhas 37 MtCO2 eq a mediados de século, o que supón alcanzar a neutralidade climática.

A ELP configúrase como unha peza esencial que completa o Marco de Enerxía e Clima do Goberno xunto ao Proxecto de Lei de Cambio Climático e Transición Enerxética, a Estratexia de Transición Xusta, a Estratexia de Pobreza Enerxética, o Plan Nacional de Adaptación ao Cambio Climático e, en especial, o Plan Nacional Integrado de Enerxía e Clima (2021-2030). O documento é coherente con este marco e o completa, continuando a senda iniciada polo PNIEC e desenvolvendo a traxectoria e as vías para lograr os obxectivos de redución de emisións de gases de efecto invernadoiro establecidos no Proxecto de Lei de Cambio Climático e Transición Enerxética.

As medidas articuladas no PNIEC xa foron desenvolvidas e postas en marcha nos últimos meses mediante o desenvolvemento de estratexias, follas de roteiro e disposicións lexislativas. Algunhas delas, como a “Folla de roteiro do hidróxeno: unha aposta polo hidróxeno renovable” ou a “Estratexia de almacenamento enerxético”, teñen ademais unha visión a 2050 en total consonancia coa ELP.

O documento analiza, desde un punto de vista estratéxico, as distintas opcións para a descarbonización da economía e propón unha traxectoria para alcanzar a neutralidade climática baseada na tecnoloxía e o coñecemento científico dispoñibles. Este camiño pon sobre a mesa os sinais de investimento e o despregamento tecnolóxico que serán necesarios nos próximos anos para cumprir co Acordo de París. Aínda que a ELP marca unha senda xeral para alcanzar os obxectivos propostos, o roteiro concreto para cada década irase definindo de maneira detallada por medio dos PNIEC, que se elaborarán cada dez anos e actualizaranse cada cinco.

ELEMENTOS TRANSVERSAIS

A senda cara á neutralidade climática interactúa con múltiples factores que son transversais na transición ecolóxica e que son tamén abordados pola ELP. A cidadanía situarase no centro deste cambio, que se abordará desde unha perspectiva de equidade e xustiza social, con especial atención aos colectivos e sectores vulnerables, así como aos habitantes de zonas en Transición Xusta, xerando oportunidades de emprego sostible, especialmente na contorna rural, e abordando o reto demográfico. Esta Estratexia tamén integra unha perspectiva de xénero cun enfoque de igualdade. Adicionalmente, presenta múltiples sinerxias cos Obxectivos de Desenvolvemento Sostible de Nacións Unidas.

A transición cara á neutralidade climática presenta múltiples oportunidades para a industria do noso país grazas ao desenvolvemento de sectores estratéxicos como as enerxías renovables, o hidróxeno verde e o almacenamento enerxético ao longo de toda a súa cadea de valor. O despregamento destas tecnoloxías contribuirá, así mesmo, ao autoabastecimiento enerxético e a un uso máis eficiente dos recursos, que redundarán no coidado do medio ambiente e nunha maior resiliencia ao cambio climático. As novas transformacións realizaranse sobre a base do incremento da cohesión territorial, contribuíndo ao desenvolvemento rural e facendo fronte ao reto demográfico, pero tamén mediante o deseño de cidades máis habitables, á vez que se abren novas oportunidades para o emprego.

REDUCIÓN DE EMISIÓNS E AFORRO ENERXÉTICO

Un dos principais obxectivos do documento é a mitigación de emisións para alcanzar a neutralidade climática antes de mediados de século. Para conseguilo, o sistema enerxético estará baseado fundamentalmente en enerxías renovables, representando un 97% no consumo final.

O aforro e a eficiencia enerxética teñen tamén un papel fundamental na Estratexia, reducindo os consumos de enerxía primaria e final. Todas as transformacións sinaladas xerarán un cambio na estrutura enerxética, que redundará nunha considerable redución da dependencia exterior. Estímase que España pasará de importar o 73% da enerxía consumida en 2018 ao 13% en 2050, o que implicará un aforro acumulado en importacións de combustibles fósiles entre 2021 e 2050 estimado en 344.000 millóns de euros.

OPORTUNIDADES DA TRANSICIÓN ECOLÓXICA

Segundo a modelización da ELP, o despregamento de enerxías renovables permitirá que o sector industrial nacional reforce a súa posición de liderado nestas tecnoloxías, abrindo novas vías de desenvolvemento no ámbito do almacenamento ou do hidróxeno renovable ao longo de toda a cadea de valor.

O documento identifica as oportunidades e pancas para a modernización e descarbonización dos diferentes sectores económicos do país, que vivirán nas próximas décadas un proceso de transformación tecnolóxica progresiva vinculada, especialmente, á penetración de enerxías renovables. Este cambio xerará importantes oportunidades en toda a cadea de valor industrial, que verá aumentada a súa competitividade e capacidade produtiva en todos os sectores.

Grazas á mellora da eficiencia enerxética e ao aforro, o consumo de enerxía primaria reducirase ao redor dun 50% desde o ano 2020 ata o ano 2050.

A aplicación da ELP permitirá desacoplar o crecemento económico do consumo enerxético. O PIB producido por unidade de consumo final de enerxía multiplicarase por 2,5 entre 2017 e 2050. Ademais, o documento anticipa que a contribución de enerxías renovables sobre a enerxía final situarase nun 97%. Pola súa banda, o sector eléctrico será 100% renovable antes de chegar a metade de século, mentres que a contribución das enerxías renovables ao transporte e a mobilidade alcanzará o 79%, chegando ao 97% no sector de calor e frío.

A mobilidade e o transporte reducirán as súas emisións preto do 98% respecto a valores actuais, mentres que a industria farao en máis dun 90% e o sector agropecuario e residuos alcanzará unha redución aproximada do 60%. O sector da edificación estará 100% descarbonizado en 2050.

Por outra banda, o consumo de enerxía primaria reducirase nun 40% grazas ás políticas de eficiencia enerxética, aos cambios de hábitos e á economía circular, redundando nunha redución de máis do 30% no consumo de enerxía final.

EMPREGO E INVESTIMENTO

O documento identifica as oportunidades económicas e de xeración de emprego que expón o proceso de descarbonización, e sinala que España pode ocupar unha posición de liderado en novos segmentos da cadea de valor como os asociados á economía circular ou á dixitalización, que poden xogar un papel determinante na reactivación da economía española en liña cos instrumentos de recuperación comunitarios. O investimento derivado dos Fondos de Recuperación e Resiliencia irá orientada a acelerar a transición ecolóxica, servíndose desta Estratexia como guía.

O conxunto de medidas que se integran na Estratexia terá un impacto positivo na xeración de emprego, que aumentará un 1,6% en 2050 con respecto a un escenario que non teña en conta a súa aplicación. Isto xeraría uns 300.000 empregos netos ao ano ao longo deste período.

Así mesmo, estímase que os investimentos totais acumulados no período 2031-2050 alcanzarán os 500.000 millóns de euros, dos cales 300.000 considéranse asociados á implementación desta Estratexia. Esta cifra sumaríase aos 250.000 millóns de euros que mobilizará a implementación do PNIEC desde 2021 ata 2030. Os investimentos adicionais anuais situaranse ao redor dun 1% do PIB, en liña coas cifras presentadas pola Estratexia a longo prazo Europea 2050.

CONSERVACIÓN E ADAPTACIÓN AO CAMBIO CLIMÁTICO

Outra dimensión de gran calado abordada na ELP, ademais da mitigación, é a adaptación. Os informes do IPCC sinalan ao sur de Europa e a conca do Mediterráneo como as zonas máis expostas aos impactos derivados da crise climática, polo que esta é unha cuestión esencial para España. O noso país xa está a experimentar impactos relevantes derivados do cambio climático, que se irán agravando a medida que a crise climática continúe avanzando, polo que a anticipación resultará clave. Existe un consenso xeneralizado sobre a necesidade de dar resposta ao reto de xestionar os riscos e reducir a vulnerabilidade fronte aos cambios actuais e futuros do clima en España, facilitando a adaptación do noso país ao cambio climático.

A traxectoria que desenvolve a ELP permitirá cambiar o paradigma enerxético, situando a base do sistema as enerxías renovables para mediados de século. Este cambio xerará efectos positivos na saúde e a calidade de vida, e favorecerá a conservación da biodiversidade e a adaptación para os efectos do cambio climático.

Así, o proceso de transición de cada sector permitirá unha redución da presenza de contaminantes primarios asociados á polución atmosférica como o dióxido de xofre (SO2), que diminuirán un 55%; os óxidos nitrosos (NOX), que se reducirán un 38% e as partículas finas PM2.5, cuxa presenza descenderá un 36%.

As estimacións realizadas polo modelo que emprega a ELP calculan que a neutralidade climática irá ligada a unha diminución de máis do 60% no número de mortes prematuras no ano 2050 con respecto a 2010.

CAPITAL NATURAL

O capital natural é un dos grandes protagonistas do roteiro que marca esta Estratexia, non só polo seu valor intrínseco, senón tamén pola súa contribución á absorción de CO2 da atmosfera. O papel dos sumidoiros de carbono, esencial neste proceso, reforzarase mediante a reforestación de 20.000 hectáreas ao ano entre 2020 e 2050, o aumento do 4% da superficie de terras forestais, a mellora da xestión forestal e a restauración e recuperación de 50.000 hectáreas de humidais ata 2050.

A conservación e ampliación deses espazos constitúe unha ferramenta para loitar contra a perda de biodiversidade e, ademais, está asociada a actividades económicas e á xeración de emprego, especialmente en contornas rurais.

SISTEMA ELÉCTRICO

O vector tractor da descarbonización do sistema será o sector eléctrico, o que xerará importantes oportunidades de investimento. A ELP estima que este ámbito será o primeiro en reducir drasticamente as súas emisións, estando totalmente descarbonizado en 2050.

A electrificación da demanda é unha das pancas da descarbonización, sendo especialmente intensa no sector residencial (un 81%) e de servizos (91%), pero a industria e a mobilidade tamén desempeñarán un papel fundamental. Os sistemas de almacenamento serán esenciais para garantir a correcta integración das enerxías renovables.

MOVILIDADE SOSTIBLE

Os cambios modais e a integración da planificación urbanística desempeñarán un papel crave na transformación do sector da mobilidade. Estímase que terá unhas emisións reducidas en 2050. Máis de tres cuartas partes da mobilidade e transporte (79%) empregarán enerxía final de orixe renovable.

EDIFICACIÓN

As accións de rehabilitación enerxética para transformar o parque de vivenda en liña coa “onda de renovación” denominada “Nova Bauhaus Europea” pola presidenta da Comisión, Ursula von der Leyen, serán claves nesta transición. A Comisión aspira, polo menos, a duplicar as taxas de renovación nos próximos 10 anos e a garantir que as renovacións dean lugar a unha maior eficiencia enerxética e dos recursos.

A ELP estima que este sector da edificación estará plenamente descarbonizado a mediados de século. Para lograr este obxectivo é indispensable mellorar a eficiencia das construcións xa existentes. Ademais, é necesario que as novas edificacións teñan un consumo enerxético case nulo. A rehabilitación enerxética será clave desde 2021, abrindo un importante nicho de actividade económica. Os maiores cambios para lograr esta transición produciranse nos sistemas de climatización: o 96% deles serán renovables a mediados de século.

INDUSTRIA

Pola súa banda, o modelo da ELP estima que a industria, aínda mantendo ou incrementando o seu peso no PIB nacional, diminuirá considerablemente as súas emisións desde os 72 MTCO2 en 2020 ás 7 en 2050, tendo un papel central na transición. A creación dunha estratexia industrial que permita aumentar o seu peso na economía guiará este proceso, apostando por materias primas alternativas e fomentando a economía circular.

Esta estratexia permitirá anticipar decisións de investimento e acompañar á industria do país para que siga sendo competitiva nun contexto europeo e global de transición cara á neutralidade climática. O desenvolvemento de procesos de captación e almacenamento tamén desempeñarán un papel crave, así como o apoio a estratexias de I+D+i que posicionen á industria española de forma competitiva a nivel global. O uso do hidróxeno renovable como vector enerxético tamén contribuirá á descarbonización deste sector. Ademais, no marco da ELP, desenvolverase unha Estratexia de investigación, desenvolvemento e innovación para que a industria española poida posicionarse de forma competitiva no conxunto da cadea de valor industrial.

AGRICULTURA, RESIDUOS E ECONOMÍA CIRCULAR

O sector da agricultura tamén experimentará un avance significativo no seu proceso cara a unha economía neutra en emisións. Aínda que, polas súas características, a descarbonización neste ámbito é limitada, a senda facilitada pola ELP permitirá lograr unha redución importante de emisións de forma absoluta grazas á mellora da xestión de cultivos, fertilizantes e estercos, á produción de biogás, á conservación de chans, a alimentación do gando e as rotacións de cultivos, a dixitalización e as tecnoloxías intelixentes para a rega e a fertilización, así como á redución do desperdicio na cadea alimentaria de consumo nacional e á modificación progresiva dos hábitos alimentarios para retornar a dietas máis saudables e equilibradas como a dieta mediterránea.

Ademais, a aplicación da ELP permitirá reducir un 81% as emisións do sector dos residuos en 2050 con respecto a 2015.

A Estratexia de Descarbonización a longo prazo 2050 atópase dispoñible na web do MITECO a través desta ligazón.

Descargar PDF