A vicepresidenta cuarta do Goberno de España e ministra para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico, Teresa Ribeira, a través da Dirección Xeral da auga, deu instrucións ás Confederacións Hidrográficas para que dean inicio ao proceso de consulta pública dos documentos denominados “Esquema provisional de Temas Importantes” ( ETI) correspondentes á nova revisión dos plans hidrolóxicos de conca, que estará aberto, polo menos, durante o próximos seis meses.
Os ETI, dos que se prepara un por cada Confederación Hidrográfica, constitúen un documento intermedio no proceso de revisión dos plans hidrolóxicos, conectando o diagnóstico que se realiza para cada conca nos documentos iniciais da revisión (recentemente consolidados e publicados en todas as concas españolas), coas solucións e medidas que incorporarán no futuro os plans hidrolóxicos revisados. É dicir, parten dos diagnósticos xa realizados e resaltan os principais problemas de cada conca que deberán atopar solución no correspondente plan hidrolóxico.
Cada documento consta dunha breve memoria e dunha colección de fichas normalizadas que describen os problemas crave de cada conca, analizan as súas causas e despregan opcións para a súa resolución. Ademais, para facer máis accesible ao público interesado a complexa información técnica producida, tamén se prepararon uns resumos das fichas de cada ETI. Estes resumos explican de forma sucinta a natureza e posibilidades de actuación sobre cada un dos problemas.
Preténdese que, durante o proceso de participación pública que agora se inicia, e que se estenderá durante polo menos seis meses (ata xullo de 2020), chéguese a un suficiente nivel de entendemento e acordo sobre os problemas diagnosticados e sobre as solucións que racionalmente deberá desenvolver cada plan hidrolóxico para a súa posterior aplicación.
Os temas importantes son particulares de cada conca, xa que non todas sofren os mesmos problemas nin os padecen coa mesma intensidade. Con todo, hai certos asuntos significativos que se repiten en distintos territorios e que foron obxecto dunha aproximación común. Entre eles pódese mencionar:
• Cambio climático, analizando os seus efectos sobre a dispoñibilidade de recursos, a satisfacción das demandas, os obxectivos ambientais ou os fenómenos hidrolóxicos extremos (secas e inundacións).
• Definición e implantación de réximes de caudais ecolóxicos. Con especial incidencia nas concas do Tajo e do Ebro, que foron sinaladas polo seu atraso na adopción deste tipo de medidas.
• Contaminación difusa, en especial a producida por nitratos, outros fertilizantes e produtos fitosanitarios utilizados nas actividades agrarias.
• Contaminación de foco puntual, en particular por determinados atrasos na depuración das augas residuais urbanas.
• Recuperación dos custos dos servizos da auga. Especialmente naqueles casos en que non existen figuras tributarias para a aplicación do principio de quen contamina paga.
• Especies invasoras, con casos específicos segundo concas ( camalote no Guadiana, canas en Levante, mexillón cebra no Ebro, etc.).
Para facilitar o proceso participativo, os ETI están dispoñibles para a súa consulta e descarga a través dos portais web das distintas Confederacións Hidrográficas. Adicionalmente, na sección Auga do portal web de Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico (www.miteco.gob.es) habilitáronse ligazóns que facilitan a redirección aos portais dos organismos de conca.
Tanto desde as Confederacións Hidrográficas como desde o propio Ministerio promoveranse diversas actividades participativas para favorecer este proceso de consulta e análise público, que se irán anunciando oportunamente.
Tras este proceso de consulta e participación activa, e posterior análise e toma en consideración de todas as achegas recibidas, modificaranse as versións provisionais dos ETI. Por último, os documentos finais axustados e consolidados, que fixarán as directrices coas que revisar os plans hidrolóxicos, deberán solicitar o informe do Consello da auga das correspondentes demarcacións hidrográficas, o que de acordo co calendario previsto terá lugar en outubro de 2020.
Este proceso coordinado desde o Ministerio está referido ás demarcacións hidrográficas nas que é competente a Administración Xeral do Estado, é dicir, as do Cantábrico, Miño-Sil, Douro, Tajo, Guadiana, Guadalquivir, Ceuta, Melilla, Segura, Júcar e Ebro. De maneira análoga, as Comunidades Autónomas que asumiron competencias sobre concas intracomunitarias (País Vasco, Galicia, Andalucía, Cataluña, Baleares e Canarias) están a desenvolver un proceso similar; todo iso atendendo a requisitos establecidos na normativa nacional, autonómica e comunitaria, baixo o paraugas da Directiva Marco da auga.
A primeira fase para a revisión dos plans hidrolóxicos de conca, que incluíu os documentos iniciais (programa, calendario, estudo xeral da demarcación e fórmulas de consulta), completouse ao longo de 2019. Esta segunda fase correspóndese coa redacción do Esquema de Temas Importantes, que agora se somete a participación pública, e finalmente, a terceira e última fase é a de redacción da proposta do plan hidrolóxico propiamente devandito, que tamén deberá completarse ao longo do presente ano.
Anímase a todos os interesados, e á cidadanía en xeral, a que se involucren activamente neste proceso de mellora continua dos plans hidrolóxicos, documentos aos que queda sometida calquera actuación futura sobre as augas, tanto se son accións promovidas polos particulares como polas propias Administracións públicas.